บทที่6 วาทวิทยาสำหรับครู

                วาทะหรือการพูดหมายถึงการติดต่อสื่อความหมายระหว่างมนุษย์โดยใช้เสียง​ ภาษา​ สีหน้า​ท่าทางต่างๆเพื่อถ่ายทอดความรู้สึกนึกคิดจากผู้พูดไปยังผู้ฟังให้เข้าใจตรงกัน

ดังนั้นอาจสรุปความหมายของวาทวิทยาได้ว่าวิชาที่ศึกษาหรือว่าด้วยการเรียนรู้และปฏิบัติเรื่องพฤติกรรมการพูดการสื่อสารทางด้านน้ำเสียงและสีหน้าท่าทางเพื่อให้เกิดผลสัมฤทธิ์ที่ดีในเรื่องของการพูด

ทักษะการสื่อภาษาเพื่อการสอน

1.การศึกษาเพื่อการสอนโดยการถามตอบ

2.การสื่อภาษาเพื่อการสอนโดยการอธิบาย

3.การสื่อภาษาเพื่อการสอนโดยการชี้แจง-การสั่งงาน

4.การสื่อภาษาเพื่อการสอนด้วยการเล่าเรื่อง

การสื่อภาษาเพื่อการสอนโดยการถามตอบ

     การใช้คำถามของครูเพื่อให้นักเรียนเกิดการเรียนรู้หากคครูมีวิธีการใช้คำถามที่ดีนักเรียนก็ย่อมจะเกิดการเรียนรู้รู้จักคิดอย่างมีเหตุผลทำให้นักเรียนสามารถถ่ายทอดความคิดที่ต้องการสื่อสารได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ความหมายของการถามตอบ

     คำถามคือการติดต่อสื่อสารให้ผู้ส่งสารต้องการให้ผู้รับสารของข้อเท็จจริงหรือความคิดเห็นอย่างไรอย่างหนึ่งส่วนการตอบคือเป็นการส่งสารตอบกลับไปยังผู้ส่งสารเพื่อให้ผู้ส่งสารได้รับความรู้ความคิดเห็นตามที่ต้องการ

ข้อคำนึงในการถาม

1.มารยาท

1.1 ไม่ควรถามเรื่องส่วนตัวของผู้ที่เราเพิ่งรู้จัก

 1.2 ไม่ถามละลาบละล้วงมากเกินไป

 1.3 ไม่ถามคำถามที่ไม่สุภาพ

1.4 ไม่ถามคำถามก่อให้เกิดความกระดากอาย

1.5ไม่ถามคำถามที่กระทบผู้อื่น

1.6ไม่ถามคำถามที่แสดงการยกตนข่มท่าน

2.บุคคล

   ต้องพิจารณาว่าผู้ที่เราถามเป็นใครมีฐานะทางสังคมเป็นอย่างไรมีความสัมพันธ์กับเราแค่ไหนสมควรจะถามหรือไม่เพื่อให้เราใช้ถ้อยคำหรือคำถามให้เหมาะสม

3.กาลเทศะ

ก่อนถามควรดูกาลเทศะก่อนว่าอยู่เวลาใดโอกาสไหนควรตั้งคำถามแบบใด

4.สาระ

    มีความสำคัญและเป็นประโยชน์หรือน่าสนใจดังนั้นผู้ถามจึงต้องมีความรู้ความสนใจเกี่ยวกับเรื่องที่ถามพอสมควรจึงจะทำให้ถามคำถามที่มีสาระได้

5.ภาษา

5.1สั้น​ กะทัดรัด​และชัดเจน

5.2มีเนื้อความเป็นลำดับ​ ไม่สับสน

5.3ไม่ถามหลายๆประเด็นพร้อมกัน

5.4หลีกเลี่ยงการอภิปรายยืดยาว

ข้อคำนึงในการใช้คำถามสำหรับครู

1.ควรคำนึงถึงเวลาที่นักเรียนต้องใช้สำหรับคิดด้วยเสมอ

 2.คำนึงถึงการใช้คำให้เหมาะสมกับวัยของนักเรียน

3.ควรเตรียมคำถามในแผนการสอนก่อนที่จะสอน

4 .สามารถปรับเปลี่ยนคำถามให้เหมาะสมกับคำตอบที่ได้รับ

เทคนิคการใช้คำถาม

1 ถามให้ตรงประเด็น

2 ทำให้กระชับและชัดเจน

3 ถามจากสิ่งที่ง่ายไปสู่เรื่องที่ยาก

4 ถามให้ถูกจังหวะ

 5 ถามให้ทั่วถึงควรให้เวลา

6ควรให้เวลาคิดแก่ผู้เรียน

7มีการตอบสนองต่อคำตอบของนักเรียน

8 อย่าเปลี่ยนคำถามใหม่โดยที่นักเรียนยังไม่ได้ตอบคำถามเดิม

9 ใช้น้ำเสียงที่มีชีวิตชีวาในการถาม

วิธีตอบคำถาม

1.ตอบให้ตรงคำถาม

2.คำตอบให้แจ่มแจ้ง

3 ตอบให้ครบถ้วน

4 ตอบโดยใช้ภาษาที่เข้าใจง่าย

 5 ตอบอย่างมีสาระมีเหตุผล

เทคนิคในการตอบคำถาม

1.ให้ความเป็นกันเอง

2.ควรจะพูดชักจูงและส่งเสริมให้ผู้ฟังมีส่วนร่วม

3.ถ้าถามเรื่องส่วนตัวไม่มีเหตุผลผู้ตอบควรขอโทษแล้วพูดเลี่ยง

4.การตอบคำถามควรดำเนินอย่างคล่องตัวไม่ช้าเกินไป

5.เชื่อมโยงข้อสงสัยในคำถามให้เห็นความเกี่ยวข้องกับเนื้อหาที่จะกล่าวไปแล้ว 

6.ถามความคิดเห็นจากผู้ฟัง

7.พูดสรุปสาระสำคัญของเนื้อหา

การสื่อภาษาเพื่อการสอนโดยการอธิบาย

     ความหมายของการอธิบายการอธิบายไม่ได้มีความหมายเพียงการพูดเพื่อให้ผู้ฟังเข้าใจเรื่องใดเรื่องหนึ่งเพียงอย่างเดียวแต่หากไม่รวมไปถึงการกระทำและวิธีการต่างๆประกอบจนผู้ฟังเข้าใจและสามารถปฏิบัติได้อย่างถูกต้องด้วย

จุดประสงค์ของการอธิบาย

1.เพื่อสร้างความเข้าใจเบื้องต้น

2.เพื่อเปรียบเทียบให้เกิดความกระจ่าง

3.เพื่อขยายความรู้ความคิด

ลักษณะของการอธิบายที่ดี

1. ผู้มีการเตรียมตัวเลยนะคะเป็นอย่างดีมีความแม่นยำในสิ่งที่อธิบาย

2. เวลาที่ใช้อธิบายไม่ควรนานเกินไปไม่ควรใช้เวลาเกิน 10 นาที

3. ควรใช้ภาษาให้เหมาะสมกับระดับผู้ฟัง

4. การอธิบายควรใช้ภาษาให้กระชับรัดกุม

5. ควรใช้เสียงสูงต่ำเน้นหนักเน้นเป็นระยะในตอนที่สำคัญที่ต้องการเน้น

6. ลำดับขั้นตอนไม่สับสน

7. ควรใช้ท่าทางและยกตัวอย่างประกอบการอธิบายด้วย

8. ใช้แนวคิดการอธิบายของผู้ฟังเป็นแนวทางในการอธิบายด้วย

เทคนิคการอธิบาย

1.การอธิบายหากมีการใช้สื่ออุปกรณ์ประกอบจะทำให้สามารถอธิบายได้รวดเร็วและน่าสนใจ

2.ในการอธิบายผู้พูดต้องยืนอยู่ในจุดที่ทุกคนมองเห็นได้อย่างชัดเจน

3.ในขณะที่อธิบายตัดมีการใช้คำถามเป็นระยะๆเพื่อตรวจสอบความเข้าใจของผู้ฟัง

4.อย่าออกคำสั่งที่ยุ่งยากซับซ้อนมากเกินไปจะปฏิบัติตามไม่ได้

5.อย่าสั่งงานแบบความขัดแย้งกันเอง

6.อย่าสั่งงานแบบก้าวร้าวใช้อำนาจ

การสื่อภาษาเพื่อการสอนโดยการชี้แจง-การสั่งงาน

ความหมายของการชี้แจง

   การชี้แจงมีความหมายว่าการพูดขยายความเพื่อทำให้ผู้ฟังเกิดความเข้าใจในเรื่องหนึ่งอย่างถ่องแท้โดยผู้พูดอาจใช้วิธีการใดก็ได้เช่นกาาบอกการเล่าการอธิบาย

วัตถุประสงค์ของการชี้แจง

1.เพื่อแจ้งให้ทราบ

2.เพื่อทำการเพื่อเกิดความเข้าใจที่ตรงกัน

3.เพื่อแนะนำแนะนำวิธีการปฏิบัติ​ การชี้แจงข้อเท็จจริงพบได้ในชีวิตประจำวัน

ความหมายของการสั่งงาน

   การที่บุคคลหนึ่งต้องการให้อีกบุคคลหนึ่งปฏิบัติตามความต้องการของตนและบุคคลผู้ออกคำสั่งนั้นจะต้องมีอำนาจเหนือกว่าบุคคลหนึ่งในด้านใดด้านหนึ่งด้วยเพื่อจะทำให้อีกบุคคลหนึ่งยอมรับและปฏิบัติตามคำสั่งนั้น

ลักษณะ​การสั่งงาน

1.ประเภทสั่งให้ทำ

2.ขอร้องให้ทำ

3.คำแนะนำให้ทำ

4.ให้อาสาสมัครทำเอง

การสื่อภาษาเพื่อการสอนโดยการเล่าเรื่อง

   ความหมายของการเล่าเรื่องคือการนำเรื่องราวไปถ่ายทอดให้ผู้อื่นฟังด้วยวิธีการพูดที่มีเทคนิคน่าสนใจและให้และให้ผู้ฟังเกิดความสนุกสนานเมื่อได้ฟัง

ประเภทของการเล่าเรื่อง

1.การเล่านิทาน

2.การเล่าประวัติ

3.การเล่าประสบการณ์หรือเหตุการณ์ที่สำคัญๆ

การเล่าเรื่องแบ่งออกเป็น 2 ประเภท

1.การเล่าประสบการ์คือการเหตุการณ์แบบนี้เกิดขึ้นกับตัวเราเองหรือเหตุการณ์ที่พูดเราได้มีโอกาสทราบหรือพบเห็นชีวิตประจำวัน

2.การเล่าเรื่องที่อ่านเป็นการเล่าหรือถ่ายทอดโดยที่คนอื่นได้มีโอกาสไปสู่คนอื่นๆจึงเป็นสิ่งที่มีประโยชน์และเหมาะกับวิถีชีวิตของคนในปัจจุบันเป็นอย่างมาก

การเล่านิทาน

1.ขึ้นต้นอย่างเร้าใจเพื่อให้ผู้ฟังอยากฟังต่อ

2.เรียกการบรรยายอธิบายที่ไม่จำเป็น

3.รู้จักในสิ่งที่ควรเน้นรู้จักทอดจังหวะ

4.ใช้สีหน้าท่าทางประกอบการด้าน

5.มีอุปกรณ์ประกอบการเล่าเรื่อง

6.เปิดโอกาสให้ผู้ฟังมีส่วนร่วมในเรื่องที่เล่า

การเล่าประวัติ

หัวข้อที่ควรกล่าวถึงในการเล่าประวัติ

1.ชีวิตในปฐมวัย

2.การศึกษา

3.อาชีพ

4.ชีวิตครอบครัว

5.อุปนิสัยใจคอ

6.คุณสมบัติพิเศษ

7.เหตุการณ์สำคัญๆในชีวิต

8.กิจวัตรประจำวันที่น่าสนใจเป็นพิเศษ

การเล่าเรื่องจากการอ่าน

ประเภทสารคดี

1.ศึกษาเรื่องที่จะเล่าอย่างละเอียด

2.เพิ่มเติมหาที่ผู้เล่าประทับใจเพิ่มเติม

3.เรียบเรียงเนื้อหาทั้งหมดด้วยภาษาของตนเอง

4.พิจารณาเนื้อหาให้เหมาะสมกับเวลา

5.ทวน เนื้อเรื่องที่เตรียมไว้อีกครั้ง

ประเภทบันเทิงคดี

1.ทำความเข้าใจในเรื่องอย่างละเอียด

2.พิจารณาโครงเรื่องอะไรเรื่องย่อแล้วเขียนด้วยภาษาของตนเอง

3.พยายามจับทัศนะการที่ผู้เขียนเสนอ

4.เลือกสิ่งที่ประทับใจในการอ่าน

5.นำทรรศนะและจุดประทับใจมาเรียบเรียง

6.พิจารณาเนื้อเรื่องให้เหมาะสมกับเวลา

7.ทวนเนื้อหาที่เตรียมไว้อีกครั้ง

ประเภทร้อยกรอง

1.อ่านเรื่องอย่างละเอียด

2.ย่อเนื้อเรื่องเป็นร้อยแก้ว

3.จดจำความสำคัญให้เรียบร้อย

4.ดูเวลานัดให้เหมาะสม